Ontspannings­oefeningen

Omdat je ontspannen kunt leren

De drie ontspannings­oefeningen hierboven kun je direct beluisteren en uitproberen. Klik daarvoor in een van de cirkels op het driekhoekje of op 'Luister'.

Wat zijn ontspannings­oefeningen?

ontspannings­oefeningen zijn oefeningen waarbij je begeleid leert ontspannen. Tegenwoordig betekent dat meestal dat je luistert naar een van te voren opgenomen stem. Je kunt ontspannings­oefeningen op twee manieren gebruiken.

De eerste manier is voor directe ontspanning. Hierbij voel je je na het doen van de oefening meer ontspannen dan daarvoor. Dit is vooral nuttig tijdens de acute fase van een stressvolle periode.

De tweede manier is om te leren in je dagelijks leven beter te kunnen ontspannen. Zo komt de nadruk meer te liggen op mindfulness of aandachts­training. Dit is vooral geschikt voor de herstelfase. Deze twee manieren van oefenen sluiten elkaar trouwens niet uit. De nadruk ligt echter wel vaak net anders. De oefeningen die je op mijn website vindt zijn geschikt voor beide manieren van oefenen.

Wanneer gebruik je ontspannings­oefeningen?

Je kunt ontspannings­oefeningen gebruiken als je last hebt van bijvoorbeeld stress, burnout, depressie of angst. Dit komt vaak voort uit een of meerdere van de volgende situaties:

  • Te hoge werkdruk of andere problemen op het werk.
  • Persoonlijke omstandigheden zoals een scheiding of het overlijden van een naaste.
  • Fysieke klachten of een ziekte.
  • Een traumatische ervaring.

Al deze situaties kunnen leiden tot spanning - letterlijk het tegenover­gestelde van ontspanning. Die spanning gaat vaak samen met vermoeidheid, futloosheid, slapeloosheid, sombere gedachten of (extra) lichamelijke klachten. Hierdoor krijg je vaak nog meer spanning waardoor je in een negatieve spiraal terecht komt.

Het is belangrijk om als je langdurig ernstige klachten hebt contact op te nemen met je huisarts. Die kan je eventueel weer doorverwijzen naar een gespecialiseerde hulpverlener. Vaak zal die als onderdeel van een behandelplan ontspannings­oefeningen aanraden. Maar je kunt ook direct voor jezelf beginnen.

Welke soorten oefeningen zijn er?

De Spierontspanning is de ontspanningsoefening die in Nederland waarschijnlijk het meest bekend is. Hierbij span je een voor een verschillende spiergroepen aan en laat je weer los. Deze methode werd in de jaren twintig van de vorig eeuw ontwikkeld door de amerikaanse arts Edmund Jacobson. De oefening wordt ook wel de Progressieve Relaxatie van Jacobson genoemd.

Een andere bekende oefening is de Autogene Training. Je leert ontspannen door onder andere een gevoel van zwaarte en warmte op te roepen. Deze oefening werd ontwikkeld door de duitse psychiater Johannes Heinrich Schultz, wederom in de jaren twintig van de vorige eeuw. Als volledige naam wordt wel de Autogene Training Schultz gebruikt.

Een moderne variant van deze twee 'westerse' oefeningen kun je bovenaan deze pagina direct beluisteren en uitproberen. Maar er zijn ook ontspanningsoefeningen die voortkomen uit 'oosterse' methoden zoals Yoga en Meditatie. Wat hierbij centraal staat is aandacht. Bij een Ademhalingsoefening richt je je aandacht op je adem. Bij de Lichaamsscan of Bodyscan ga je met je aandacht langs alle delen van je lichaam. Deze twee technieken kun je uitproberen in de Basisoefening bovenaan deze pagina.

Een andere techniek die in de Basisoefening aan bod komt is Visualisatie. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de kracht van je verbeelding. Je maakt in gedachten bijvoorbeeld een reis door de natuur op een mooie warme dag. Of je stelt je wit licht of een beschermende, helende energie voor.

Zelf ervaren

Het belangrijkste is dat je zelf ervaart hoe ontspannings­oefeningen jou kunnen helpen. Door de drie oefeningen bovenaan deze pagina te beluisteren maak je kennis met een aantal van de belangrijkste technieken. Doe alle oefeningen een paar keer, verpreid over een aantal dagen. Zo kun je goed voelen wat de oefeningen voor jou doen. Iedere oefening duurt maximaal 10 minuten, dus je bent er niet veel tijd mee kwijt.

Als je op een andere manier een indruk wilt krijgen van wat ontspannings­oefeningen voor jou kunnen doen, probeer dan deze korte ademhalingsoefening:

  • Zorg dat je even een paar minuten niet gestoord kunt worden.
  • Ga zitten, ontspannen, maar niet onderuitgezakt.
  • Zet je voeten plat op de grond.
  • Voel even het contact dat je lichaam maakt met de stoel en de vloer.
  • Sluit dan je ogen.
  • Merk op hoe je buik meebeweegt met je ademhaling.
  • Probeer niet je adem te sturen, laat hem uit zichzelf komen en gaan.
  • Tel je uitademing, in gedachten, van 1 tot en met 10.
  • Als je afgeleid raakt ga je gewoon verder waar je gebleven was.
  • Open als je bij 10 bent je ogen.
  • Adem een keer wat dieper in en uit.

Neem het jezelf vooral niet kwalijk als je tijdens een van de oefeningen afgeleid raakt. Dat is heel normaal en gebeurt bij iedereen. Onze geest is nou eenmaal snel afgeleid. Ga iedere keer gewoon weer terug naar waar de oefening op dat moment is. Afgeleid raken en met je aandacht terug gaan naar de oefening hoort bij het oefenen.

Je hoeft ook niet te proberen om zelf aktief 'je hoofd leeg te maken'. Als dat zou kunnen dan zou ontspannen een heel stuk eenvoudiger zijn. Volg gewoon rustig de aanwijzingen op. Zo goed en zo kwaad als het op dat moment gaat. Verwacht ook niet dat je ineens na een of twee keer oefenen volledig ontspannen bent. Voel gewoon hoe je je na een oefening voelt. Is dat prettig? Doe de oefening dan later nog een keer. Het heten niet voor niets oefeningen! Ontspannen is iets dat je kunt leren door te oefenen.

Vertel hieronder wat de reden is dat jij ontspannings­oefeningen gebruikt, en hoe ze jou helpen.

2.166 reacties op “Ontspannings­oefeningen

  1. Piet - 16 maart 2015

    Ik ben sportschutter. Mijn trainer wees mij er op dat ik erg gespannen ben. Uw methode moet mij leren ontspannen

    Reageer
  2. bettinahameleers - 11 maart 2015

    Ik heb fibromyalgie . Daar bij heb ik moeite met ontspannen.

    Reageer
  3. Joke - 11 maart 2015

    Ik kan mijn bekkenbodem niet ontspannen

    Reageer
  4. lenie - 10 maart 2015

    ik last heb met inslapen

    Reageer
  5. Miranda - 6 maart 2015

    Ik gebruik deze website om te ontspannen bij heel veel pijn. Ik heb deze via een lotgenoot gekregen.

    Reageer
  6. Olga Schep - 4 maart 2015

    Hallo Martijn, de reden is dat ik zeer slecht slaap en het moeilijk vind zonder steun zelf ontspanningsoefeningen te doen. Ik kan dat wel maar als iemand anders het zegt helpt dat enorm.

    Reageer
  7. Geert - 3 maart 2015

    Nadat ik hevige burn-out klachten heb gehad ben ik sinds kort gestopt met mijn antipsychotica. De oefeningen helpen mij om bij stressgevoelens weer wat grip op mijn dag te krijgen

    Reageer
  8. Kats - 2 maart 2015

    Ik gebruik deze oefeningen omdat ik last heb van stress en daarbij nogal spierspanning. Vooral bovenlichaam

    Reageer
  9. Miranda - 1 maart 2015

    Ik ben overspannen.

    Reageer
  10. Ineke - 28 februari 2015

    Ik heb grote angst voor het ziekenhuis door een foute en zeer pijnlijke behandeling / ingreep.
    Elke keer als ik er een keer naar toe moet dan ben ik misselijk van de stress.

    Reageer
  11. Henry - 28 februari 2015

    Heb erg veel last van m’n onderrug, daardoor Stress en frustratie. Wil binnenkort met Yoga gaan beginnen.

    Reageer
  12. Joanne - 26 februari 2015

    Op advies van mijn psycholoog.

    Reageer
  13. Nicoline - 26 februari 2015

    tegen stress en het daarbij horende korte lontje..

    Reageer
  14. Denise - 24 februari 2015

    Ik gebruik ze tegen (heftige) stress en angst-/ paniekaanvallen en om in slaap te komen.

    Reageer
  15. Mennie - 24 februari 2015

    Gebruik de oefeningen voor chronische hyperventilatie

    Reageer
  16. Jessica - 24 februari 2015

    Ik heb last van hyperventilatie, vooral als ik veel stress heb

    Reageer
  17. Henk - 23 februari 2015

    Ik heb een burn out gehad.

    Reageer
  18. Wies Vd schans - 19 februari 2015

    Ik lijd al jaren aan paniekaanvallen en slik daarvoor seroxat maar af en toe loopt de spanning toch weer op.En dan doe ik ontspanningsoefeningen.

    Reageer
  19. Marianne - 19 februari 2015

    Ondanks de vermoeidheid bij een burn-out kan ik soms slecht in slaap komen. Ik doe de ontspanningsoefeningen als ik niet in slaap val of ’s nachts veel te vroeg wakker wordt en dan niet meer kan slapen..

    Reageer
  20. Nathalie Olsen - 18 februari 2015

    Ik doe de oefeningen om te spanningen in mijn lichaam los te laten en zo dichter bij mezelf te komen, me de vraag te stellen wat voor mij belangrijk is in mijn leven en zo het onnodige los te laten en zo het belangrijke meer plaats te geven. Dit kan ik beter door mij eerst te ontspannen.

    Reageer
  21. ben - 11 februari 2015

    Opgevraagd voor een kennis die vond dat die het wel kon gebruiken

    Reageer
  22. wanda - 9 februari 2015

    Ik ben de oefeningen gaan doen, omdat ik erg gespannen was en moeilijk in slaap kwam. Gebruik deze oefening 3 keer per dag, in de ochtend middag en voor het slapen gaan. Slapen gaat nu al een stuk beter, en voel me niet meer zo op gefokt.

    Reageer
  23. Sandra - 9 februari 2015

    Door te veel stress op het werk ben ik op zoek gegaan naar ontspanningsoefeningen.

    Reageer
  24. Adrie - 9 februari 2015

    Om beter te kunnen slapen en om als ik niet goed geslapen heb overdag een rustmoment te nemen.

    Reageer
  25. Diane - 7 februari 2015

    Ik kom tot rust tijdens de oefeningen,heb wat last van mijn schouder en nek.

    Reageer
  26. schoofs - 6 februari 2015

    Burnout.- onderhuidse spanningen
    Afweer weer opbouwen

    Reageer
  27. Leon De Lange - 3 februari 2015

    Om te ontstressen en tot rust te komen, beter te leren mediteren
    en me beter te beheersen en geest en lichaam beter te kennen

    Reageer
  28. Hanneke - 1 februari 2015

    Ik mediteer en maak gebruik van zowel ontspanningsoefeningen als meditaties. Ben altijd op zoek naar bronnen van inspiratie en nieuwe oefeningen om te gebruiken. Op jullie site vind ik die ook.

    Reageer
  29. Anita - 1 februari 2015

    voor stress, licht gevoel in het hoofd

    Reageer
  30. Lydia - 27 januari 2015

    3 jaar geleden ben ik ziek geworden 8weken diaree ziekenhuis gelegen .bleek de ziekte van Crone nooit gehad . Ben nu 56 en heb regelmatig opstoten stress heeft er veel mee te maken ,daarom ben ik op zoek naar ontspanningsoefeningen en om rustger te worden ben zelf een heel,actieve persoon .

    Reageer
  31. Aad Waaijer - 27 januari 2015

    Mijn vrouw is kortgeleden ons 61 jarige leeftijd overleden.
    Probeer op deze manier ontspanning te vinden

    Reageer
  32. Jean - 26 januari 2015

    Ik gebruik deze oefeningen om tot rust te komen, ik heb namelijk een vitale depressie en ben in behandeling in een psychiatrische instelling waar ik na een verblijf van 4 maanden nu dagtherapie volg : muziektherapie, hippotherapie, Act, mindfullnes, activatietherapie, sport,artistieke therapie,sociale therapie, theatertherapie, relaxatietherapie volg Schulz.

    Reageer
  33. R. - 26 januari 2015

    Nog volop aan ’t leren (ontspannen) door een Cva in 2013,heb ik zware slaap & stress stoornissen ervaren, nu op de terugweg (hopelijk) terug rust in mijn overhoop gehaald bestaan …
    Bedankt alvast
    R.

    Reageer
  34. angelique - 26 januari 2015

    Fijne oefeningen.ben thuis vanwege veranderingen in mijn werksituatie hierdoor veel piekeren stress onrust.oefeningen richten mij weer op goed ademhalen en te ontspannen bedankt Martijn hiervoor

    Reageer
  35. Sam - 26 januari 2015

    Ik maak gebruik van ontspanningsoefeningen omdat ik last heb van paniekaanvallen

    Reageer
  36. Willem Doorschodt - 24 januari 2015

    Beste Martijn,
    Omdat ik me de laatste tijd erg gejaagd en gespannen voel door allerlei
    oorzaken (veel piekeren en (soms onnodig) veel zorgen maak zowel over mijn persoonlijke medische situatie als over alles om heen en bovendien slecht slaap, heb ik besloten op advies van de huisarts op de site ‘ontspanningsoefeningen’ naar een voor mij geschikte oplossing te zoeken. Ik kwam daarbij uit op jouw site en de oefeningen plus webinars. De huisarts had al eerder als medicatie oxabepam 10 mg 2dd voorgeschreven, maar wilde deze hoeveelheid niet verhogen, omdat een hogere dosering de behoefte eraan alleen maar zou vergroten en de problemen toch niet zou oplossen.
    Afgelopen woensdag heb ik aan het voor mij eerste webinar deelgenomen. Tijdens de oefening kwam ik inderdaad, mede door jouw rustgevende stem, tot een bijzondere vorm van rust en ontspanning. De overige oefeningen die ik inmiddels van je toegestuurd heb gekregen en waarvan ik hoop dat ik ze zal blijven ontvangen, dragen hier zeker ook toe bij. Het bijzondere voordeel van het webinar vind ik bovendien dat ik tijdens de sessie mee kon chatten en ervaringen kon uitwisselen met de andere deelnemers en ik bovendien van jou indien nodig een prettige feedback kreeg.
    Al met al ben ik blij je site gevonden te hebben en blijf ik voorlopig zeker
    je oefeningen en eventueel advies volgen.
    Heel hartelijk dank en ik hoop je maandag weer te zien bij je
    oefeningen over ‘de zee’.

    Met vriendelijke groet,
    Wim

    Reageer
  37. Lucy - 24 januari 2015

    Ik gebruik de oefening na relationele problemen

    Reageer
  38. Jacqueline - 24 januari 2015

    Ik gebruik de ontspanningsoefeningen omdat ik sinds mei 2014 2 frozen shoulders heb. Veel en heftige pijn (wordt nu gelukkig veel minder) en zeer grote beperking in mijn bewegingsvrijheid met mijn armen. Ik kan mezelf sinds kort weer zelfstandig douchen, aan- en uitkleden. Ik kan nog niet veel kracht zetten (schoonmaken, autoruiten krabben etc.) en ik slaap slecht. Om die reden ben ik op zoek gegaan naar ontspanningsoefeningen.

    Reageer
  39. Bo - 23 januari 2015

    Ik gebruik de oefeningen om te ontstressen en om mijn spieren (schouderbladen, nek) te ontspannen.

    Reageer
  40. Hans - 22 januari 2015

    Ik gebruik de oefeningen om rustiger te worden om niet uren wakker te liggen. Na een volle dag met alleen maar spanningen erg fijn om te doen.

    Reageer
  41. Josje - 19 januari 2015

    Beste,

    Ik doe de ontspanningsoefeningen omdat ik merk dat ik er rustiger van word. Het kan een warboel worden in mijn hoofd en daardoor kan het zijn dat ik niet helder genoeg kan nadenken. Door de oefeningen te doen kan ik mijn gedachten beter kanaliseren.
    Ook hebben de oefeningen me geholpen om mijn PTSS te verwerken.
    Mijn dank is groot.

    Reageer
  42. maddy - 19 januari 2015

    Ivm overspannen zijn op zoek naar ontspanning, maar helaas lukt het me nog niet zo goed om het onder de knie te krijgen

    Reageer
  43. Marianne - 16 januari 2015

    Ontspanningsoefeningen helpen mij bij het ontstressen van hoofd en lijf. Even echt aandacht geven aan mijzelf; soms ook om in slaap te komen.

    Reageer
  44. Lia - 16 januari 2015

    Ik ben op aanraden van mijn cardioloog en ICD technicus met behulp van de haptonoom ontspanningsoefeningen gaan doen , doordat ik veel last heb van ritmestoornissen en heel veel shocks te hebben gekregen van de ICD ben ik erg angstig geworden en nu met de oefeningen kan ik er béter mee omgaan omdat ik mij kan ontspannen

    Reageer
  45. ingeborg - 13 januari 2015

    Ik gebruik de oefeningen om rustiger te worden. Te voelen in hoofd en lichaam. Om anders om te gaan met stressituaties. Heerlijk om te doen! Een aanrader dus.

    Reageer
  46. mamanon - 12 januari 2015

    Ontspanningsoefeningen voor vastzittende spieren in mijn nek en schouders.

    Reageer
  47. Gerard - 12 januari 2015

    Ik gebruik de ontspanningsoefening om mij te kunnen ontspannen om
    normaal in slaap te vallen en niet uren wakker te liggen. Na mijn hersen
    infarct heb ik ook problemen gekregen met slapen waardoor ik ook erg
    gespannen ben en deze oefeningen helpen mij goed te kunnen
    ontspannen.

    Reageer
  48. KlaverVrouwe - 12 januari 2015

    Mij helpen de ontspanningsoefeningen het piekeren tegen te gaan of te voorkomen. Niets is moeilijker dan ergens níet aan (mogen) denken; mediteren is eigenlijk heel bewust en aandachtig ergens anders mee bezig zijn en dat werkt ontspannend.

    Reageer
  49. Astrid - 9 januari 2015

    Ik (probeer) ontspanningsoefeningen te doen om aanwezig te blijven in mijn lichaam, of om terug te keren in mijn lichaam. Als de wereld en alles wat daarin gebeurt mij overweldigt, dan ga ik dissociëren. Ontspanningsoefeningen kunnen dan helpen om weer ’terug te keren’ in mijn lichaam.

    Reageer
  50. Joys - 9 januari 2015

    Op advies van de bekkenfysiotherapeut. Om de spanning rond de bekkenbodemspieren losser te krijgen.

    Reageer

Geef een reactie