Ontspannings­oefeningen

Omdat je ontspannen kunt leren

De drie ontspannings­oefeningen hierboven kun je direct beluisteren en uitproberen. Klik daarvoor in een van de cirkels op het driekhoekje of op 'Luister'.

Wat zijn ontspannings­oefeningen?

ontspannings­oefeningen zijn oefeningen waarbij je begeleid leert ontspannen. Tegenwoordig betekent dat meestal dat je luistert naar een van te voren opgenomen stem. Je kunt ontspannings­oefeningen op twee manieren gebruiken.

De eerste manier is voor directe ontspanning. Hierbij voel je je na het doen van de oefening meer ontspannen dan daarvoor. Dit is vooral nuttig tijdens de acute fase van een stressvolle periode.

De tweede manier is om te leren in je dagelijks leven beter te kunnen ontspannen. Zo komt de nadruk meer te liggen op mindfulness of aandachts­training. Dit is vooral geschikt voor de herstelfase. Deze twee manieren van oefenen sluiten elkaar trouwens niet uit. De nadruk ligt echter wel vaak net anders. De oefeningen die je op mijn website vindt zijn geschikt voor beide manieren van oefenen.

Wanneer gebruik je ontspannings­oefeningen?

Je kunt ontspannings­oefeningen gebruiken als je last hebt van bijvoorbeeld stress, burnout, depressie of angst. Dit komt vaak voort uit een of meerdere van de volgende situaties:

  • Te hoge werkdruk of andere problemen op het werk.
  • Persoonlijke omstandigheden zoals een scheiding of het overlijden van een naaste.
  • Fysieke klachten of een ziekte.
  • Een traumatische ervaring.

Al deze situaties kunnen leiden tot spanning - letterlijk het tegenover­gestelde van ontspanning. Die spanning gaat vaak samen met vermoeidheid, futloosheid, slapeloosheid, sombere gedachten of (extra) lichamelijke klachten. Hierdoor krijg je vaak nog meer spanning waardoor je in een negatieve spiraal terecht komt.

Het is belangrijk om als je langdurig ernstige klachten hebt contact op te nemen met je huisarts. Die kan je eventueel weer doorverwijzen naar een gespecialiseerde hulpverlener. Vaak zal die als onderdeel van een behandelplan ontspannings­oefeningen aanraden. Maar je kunt ook direct voor jezelf beginnen.

Welke soorten oefeningen zijn er?

De Spierontspanning is de ontspanningsoefening die in Nederland waarschijnlijk het meest bekend is. Hierbij span je een voor een verschillende spiergroepen aan en laat je weer los. Deze methode werd in de jaren twintig van de vorig eeuw ontwikkeld door de amerikaanse arts Edmund Jacobson. De oefening wordt ook wel de Progressieve Relaxatie van Jacobson genoemd.

Een andere bekende oefening is de Autogene Training. Je leert ontspannen door onder andere een gevoel van zwaarte en warmte op te roepen. Deze oefening werd ontwikkeld door de duitse psychiater Johannes Heinrich Schultz, wederom in de jaren twintig van de vorige eeuw. Als volledige naam wordt wel de Autogene Training Schultz gebruikt.

Een moderne variant van deze twee 'westerse' oefeningen kun je bovenaan deze pagina direct beluisteren en uitproberen. Maar er zijn ook ontspanningsoefeningen die voortkomen uit 'oosterse' methoden zoals Yoga en Meditatie. Wat hierbij centraal staat is aandacht. Bij een Ademhalingsoefening richt je je aandacht op je adem. Bij de Lichaamsscan of Bodyscan ga je met je aandacht langs alle delen van je lichaam. Deze twee technieken kun je uitproberen in de Basisoefening bovenaan deze pagina.

Een andere techniek die in de Basisoefening aan bod komt is Visualisatie. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de kracht van je verbeelding. Je maakt in gedachten bijvoorbeeld een reis door de natuur op een mooie warme dag. Of je stelt je wit licht of een beschermende, helende energie voor.

Zelf ervaren

Het belangrijkste is dat je zelf ervaart hoe ontspannings­oefeningen jou kunnen helpen. Door de drie oefeningen bovenaan deze pagina te beluisteren maak je kennis met een aantal van de belangrijkste technieken. Doe alle oefeningen een paar keer, verpreid over een aantal dagen. Zo kun je goed voelen wat de oefeningen voor jou doen. Iedere oefening duurt maximaal 10 minuten, dus je bent er niet veel tijd mee kwijt.

Als je op een andere manier een indruk wilt krijgen van wat ontspannings­oefeningen voor jou kunnen doen, probeer dan deze korte ademhalingsoefening:

  • Zorg dat je even een paar minuten niet gestoord kunt worden.
  • Ga zitten, ontspannen, maar niet onderuitgezakt.
  • Zet je voeten plat op de grond.
  • Voel even het contact dat je lichaam maakt met de stoel en de vloer.
  • Sluit dan je ogen.
  • Merk op hoe je buik meebeweegt met je ademhaling.
  • Probeer niet je adem te sturen, laat hem uit zichzelf komen en gaan.
  • Tel je uitademing, in gedachten, van 1 tot en met 10.
  • Als je afgeleid raakt ga je gewoon verder waar je gebleven was.
  • Open als je bij 10 bent je ogen.
  • Adem een keer wat dieper in en uit.

Neem het jezelf vooral niet kwalijk als je tijdens een van de oefeningen afgeleid raakt. Dat is heel normaal en gebeurt bij iedereen. Onze geest is nou eenmaal snel afgeleid. Ga iedere keer gewoon weer terug naar waar de oefening op dat moment is. Afgeleid raken en met je aandacht terug gaan naar de oefening hoort bij het oefenen.

Je hoeft ook niet te proberen om zelf aktief 'je hoofd leeg te maken'. Als dat zou kunnen dan zou ontspannen een heel stuk eenvoudiger zijn. Volg gewoon rustig de aanwijzingen op. Zo goed en zo kwaad als het op dat moment gaat. Verwacht ook niet dat je ineens na een of twee keer oefenen volledig ontspannen bent. Voel gewoon hoe je je na een oefening voelt. Is dat prettig? Doe de oefening dan later nog een keer. Het heten niet voor niets oefeningen! Ontspannen is iets dat je kunt leren door te oefenen.

Vertel hieronder wat de reden is dat jij ontspannings­oefeningen gebruikt, en hoe ze jou helpen.

2.166 reacties op “Ontspannings­oefeningen

  1. annemie - 25 mei 2015

    Meditatie en mindfulnes helpen om met mijn fybromyalgie om te gaan. Het vermindert niet de pijn, maar verbetert wel de acceptatie en daarmee dus het ongemak dat ik ervan ondervind.

    Reageer
  2. Martine - 24 mei 2015

    gebruik de oefening om te ontspannen om me hoofd leeg te maken. En te ontstressen

    Reageer
  3. Jacqueline - 23 mei 2015

    Ik gebruik ontspanningsoefeningen omdat ik veel stress ervaar en dan maar blijf malen. En dit helpt me ontspannen!

    Reageer
  4. Ada Roozen - 22 mei 2015

    Ik heb fibromyalgie en daardoor kan ik moeilijk ontspannen.

    Reageer
  5. Katrien - 21 mei 2015

    Burnout. Stress op het werk.

    Reageer
  6. wendy - 20 mei 2015

    Vanwege mijn angst en paniekaanvallen.
    Hierdoor vaak steken in mijn borst en na ontspanning oefeningen ben ik meestal snel weer de oude

    Reageer
  7. Vera - 18 mei 2015

    Depressie, HSP, ADD. Rust in lichaam en geest. Ben in afbouw lorazepam ook, dus goed alternatief!

    Reageer
  8. Harm - 17 mei 2015

    Burnout met verschijnselen van versnelde hartslag/hyperventilatie die angstgevoelens opleveren.

    Reageer
  9. Marij - 16 mei 2015

    Het brengt me rust in mijn hoofd.

    Reageer
  10. Ellie - 8 mei 2015

    Ik doe de oefeningen omdat ik last heb van stress en slapeloosheid

    Reageer
  11. Val - 5 mei 2015

    Hoi Martijn sorry voor het late beantwoorden ben een beetje druk.
    Om je vraag te beantwoorde is ik heb in het verleden vaak problemen gehad met relaties. Nu net gescheiden en daar veel stres is ivm met altijd het zelfde over de kleine. Het is er al vaak voor dat ik wakker wordt. Wordt nu wel minder maar ben er nog niet.

    Reageer
    1. Arnold - 5 mei 2015

      Door drukte en enthousiasme ga ik regelmatig te ver door en verlies ik het contact met mijn lijf. Hier merk ik overdag niet veel van. Als ik echter ,s avonds rustig op de bank ga zitten gaat mijn hele lijf tintelen. Als ik meer rustpunten overdag neem heb ik hier minder tot geen last van.

  12. Flip - 5 mei 2015

    In drukke periodes lukt het me moeilijk te ontspannen. Ik hoop dat de oefeningen me daarbij kunnen helpen.

    Reageer
  13. janet - 4 mei 2015

    Ik doe ontspanningsoefeningen ommezelf terug te vinden in een vreselijk zware periode van mijnl even

    Reageer
  14. Désirée Willems - 4 mei 2015

    Ontspanningsoefeningen helpen met om dicht bij mezelf te blijven zodat ik me weer helemaal kan openstellen kan naar anderen 🙂

    Reageer
  15. Ethel - 1 mei 2015

    Hallo Martijn,

    Ik doe ademhalings- en ontspanningsoefeningen omdat ik het te druk heb gehad met mijn werk de afgelopen jaren. In combinatie met een gezinsleven kon ik het niet meer goed volhouden allemaal. Door oefeningen te doen val ik goed in slaap en ben ik ’s ochtends uitgeruster.

    Hartelijke groet,

    Ethel

    Reageer
  16. sylvia - 30 april 2015

    ik doe de oefeningen omdat ik veel stress op het werk heb

    Reageer
  17. Ionela - 29 april 2015

    In het kader van mijn opleiding is het raadzaam om een assertiviteitstraining te volgen. Een onderdeel van de training is om dagelijks ontspanningsoefeningen te doen.
    Ik vind het fijn om de openingen te doen.

    Reageer
  18. petra - 27 april 2015

    door artrose en suikerziekte ben ik slecht ter been en kan ik moeilijk in slaap komen, ik wil met deze oefeningen weer rust in mijn lichaam krijgen, voor al in mijn benen. en dat zonder pillen.

    Reageer
  19. Marijse - 27 april 2015

    Ik doe het vooral om zowel mijn geest als mijn lichaam te ontspannen.
    Om minder piekeren voordat ik ga slapen en om minder stress in mijn lichaam te vinden. Ik heb een chronische ziekte, wat ik moeilijk vind om te accepteren. Door te ontspannen hoop ik wat gemakkelijker er mee om te gaan.

    Reageer
  20. Mireille - 26 april 2015

    Ik ga momenteel door een moeilijke tijd omdat ik net gescheiden ben. Voel mij erg ongelukkig en verdrietig en gespannen. Ik doe de ontspanningsoefeningen elke dag in de ochtend en in de avond. Hopelijk helpt het mij een beetje zodat ik door deze moeilijke tijd heen kom.

    Reageer
  21. moni - 25 april 2015

    Ik heb een chronische ziekte.. en niet epileptische aanvallen.. voor mij is diepe ontspanning erg belangerijk. Ik ben ook nog op zoek na een visualisatie oefening van een half uur .. vandaar dat ik dit doe.

    Reageer
  22. Walter - 23 april 2015

    Partner is een zogenaamde jong dementerende (begon rond haar 41e), heb haar 18 jaar met hulp thuis kunnen verzorgen naast full time baan en het complete huishouden. Zij is nu sedert een jaar opgenomen en ik dacht te kunnen werken aan herstel maar eind vorig jaar ging het fout, ik sliep steeds slechter, raakte hierdoor uitgeput kreeg de griep en als klap op de vuurpijl een stevige infectie aan de luchtwegen, toen was de tank leeg. Als ik al sliep kon dat alleen zittend omdat bij liggen alles dicht zat. Door alle (emotionele) stress op een verkeerde manier gaan ademhalen hetgeen absoluut niet bevorderlijk was voor herstel. Loop nu bij psychosomatische fysio therapeut en bemerkte dat de oefeningen effect begonnen te krijgen zodoende ben ik ook op internet naar oefeningen gaan zoeken. Situatie is nu dat ik sedert 2 weken normaal in bed slaap, en de slaapperiodes zijn toegenomen van 2 uur tot op dit moment 6 uur aan een stuk wat voor mij toch sterk te maken heeft met de ontspanningsoefeningen. Meer rust in mijn hoofd en lijf en een duidelijk herstel van mijn conditie.

    Reageer
  23. Brenda - 21 april 2015

    In drukke tijden een stap(je) terugnemen. De oefeningen brengen mij rust.

    Reageer
  24. Brenda - 21 april 2015

    In drukke tijden een stap(je) terugnemen. De oefeningen werken zeer rustgevend.

    Reageer
  25. JW - 19 april 2015

    Veel stress door situatie op het werk. Ik kon slecht slapen. Ontspanningsoefeningen hielpen me om rustig te worden. Ze hielpen me om alle gedachten in mijn hoofd even stil te zetten.

    Reageer
  26. Reinier - 15 april 2015

    Beste Martijn
    De reden dat ik jouw ontspannings oefeningen gebruikt is,ik heb 13 jaar geleden een jaar of 3 een psychose gehad en gelukkig dankzij mijn honden heb ik het overleefd ben ik van overtuigd. Ik ben er na een moeizame periode en 8 jaar antidepressiva slikken er weer boven opgekomen.maar sinds nov. Vorig jaar ben ik weer gaan malen in mijn hoofd en gebruik ik weer antidepressiva. Door ernstige familie omstandigheden. Sinds 4 weken slaap ik bijna niet meer,zodoende kwam ik met toeval op jou site terecht en dacht ik laat ik het proberen ligt toch wakker, met de ademhalings oefening ging mij gelijk goed af,en ik word even rustig in mijn hoofd, na wat oefening soms wel een 30 tot 60 minuten. Ik weet dan niet wat mij overkomt heerlijk.nog harstikke bedankt voor de oefeningen groeten Reinier

    Reageer
  27. Dionne Berends - 14 april 2015

    Ik loop stage in de psychiatrie en help een cliënt bij onrustige momenten door haar ontspanningsoefeningen aan te bieden. Dit helpt en daar gaan we ook mee verder! Bedankt hiervoor!

    Reageer
  28. Maurice - 13 april 2015

    Ben sinds kort met de oefeningen gestart vanwege een burn-out. Ik hoop hiermee de stress en onrust in mijn hoofd weg te krijgen.

    Reageer
  29. Annelies Derkoningen - 13 april 2015

    De aanleiding tot het gebruik van de ontspanningsoefeningen heeft te maken met mijn werkveld. Ik werk met kinderen en jongeren met autisme en was op zoek naar geschikte oefeningen die ik aan hen zou kunnen aanleren. Het is voor hen vaak moeilijk om een manier te vinden tot ontspannen. Ik ben dan ook op zoek naar concrete oefeningen en voorbeelden.

    Reageer
  30. Reinier - 11 april 2015

    Beste Martijn Mulder
    De oefeningen maken me toch bepaalde momenten rustig in mijn hoofd. Ik doe ze het meest s’nachts om daarna toch een uurtje te kunnen slapen. Ik ben er wel blij mee

    Reageer
    1. bja - 29 april 2015

      Voor mij zijn ontspanningsoefeningen nuttig om uit de waan van de dag, uit het gevoel van “moeten” te komen. De zorgen verdwijnen even naar de achtergrond en ik zorg op het moment van de oefening goed voor mezelf.
      (‘Eerst zelf het zuurstofmasker opzetten, dan je kind gaan helpen’, zoals het vliegpersoneel altijd adviseert bij moeilijke situaties)

  31. Sara - 10 april 2015

    Ter hulp van depressie

    Reageer
  32. kitty - 6 april 2015

    Omdat ik last heb van ptss. Gebruik ik ontspanningsoefeningen. Ik heb er baat bij.

    Reageer
  33. cees rijnbeek - 5 april 2015

    Sinds ik verplicht ben gestopt val ik in een zwart gat en probeer dit op te lossen met ontspaningoefeningen dit te herstellen

    Reageer
  34. Ed - 2 april 2015

    Overspannenheid / burn-out, veel spanning in bovenlijf, meer grip op ademhaling proberen te krijgen.

    Reageer
  35. jel - 2 april 2015

    Ik heb momenteel last van dwangmatige gedachten en slaap slecht. Mediteren en ontspannen helpt.

    Reageer
  36. Machteld - 30 maart 2015

    Ik gebruik de ontspanningsoefeningen omdat ik last heb van een gejaagd gevoel. De soms optredende duizelingen zijn volgens mij het gevolg daarvan. Ik hoop samen met de oefeningen en het afnemen van de drukte in mijn leven me weer lekker te gaan voelen.

    Reageer
  37. Reg - 29 maart 2015

    Ik wil graag leren te ontspannen omdat ik dit eigenlijk nooit doe. En ik me erg zorgen maakte over een blessure die ik had opgelopen. Door deze oefeningen begin ik naar mijn lichaam te luisteren. Ook al zijn het maar 10 minuutjes op 1 dag het is een begin en het is al heel wat voor iemand die nooit naar zijn lichaam luisterde.

    Reageer
  38. Stef - 29 maart 2015

    Burn out

    Reageer
  39. H - 28 maart 2015

    we kregen te horen dat mijn echtgenoot k had, niet meer geneesbaar, tegelijkertijd de diagnose alvleesklierk van mijn moeder, zij is onlangs overleden. Zelf heb ik het aan mijn hart. Probeer dan maar eens in balans te blijven.

    Reageer
  40. RJ - 26 maart 2015

    Als onderdeel en aanvulling op mijn behandelingen aan cliënten de BGGZ.

    Reageer
  41. Caroline - 25 maart 2015

    Als aanvulling op relatietherapie

    Reageer
  42. Marco - 25 maart 2015

    In mei ben ik aangereden en heb een whiplash. Fysieke klachten hebben geresulteerd in mentale klachten, waaronder stress en spanning. Deze oefeningen moeten gaan helpen om de stress te gaan verlagen. So far so good!!!

    Reageer
  43. Catharina - 23 maart 2015

    Ik wil leren ontspannen omdat ik last heb van pijn in mijn schouders waar de fysio niets aan kan doen en wat m.i. door spanning komt.

    Reageer
  44. annelies van gelder - 22 maart 2015

    Ik gebruik de oefeningen over stress

    Reageer
  45. Jenny - 22 maart 2015

    Vanwege spanningsklachten.

    Reageer
  46. Syl - 21 maart 2015

    Dank voor de oefening. Ik wil ze doen omdat ik echt teveel stress ervaar, maar tot nu toe helaas geen tijd kunnen vinden. Hoop snel de cirkel te kunnen doorbreken…

    Reageer
  47. Kina Zaagman - 18 maart 2015

    Ben een slechte slaper en mijn man is onlangs overleden. Mijn hoofd draait soms overuren, kan mijn gedachten niet stil zetten

    Reageer
  48. door mijn spycholoog geadviseerd - 17 maart 2015

    ik ben benieuwd hoe deze ontspanningsoefeningen zijn.

    Reageer
  49. Caroline - 17 maart 2015

    Ik doe nog geen ontspanningsoefeningen, maar zou het beter wel kunnen doen, omdat ik pijn heb in mijn spieren doordat ik mijn spieren teveel aanspan.

    Reageer
  50. Roberto - 16 maart 2015

    Omdat ik altijd; ongemerkt een gespannen indruk maak. Dit kunnen mensen zien bij mij doordat ik er vrij stijfjes bij loop. Is mij aangeraden om dit te gaan doen.

    Reageer

Geef een reactie